KİMYA MÜHENDİSİ

TANIM

Maddelerin kimyasal değişimlerini belirleyen koşulları inceleyen kimyasal madde üretecek tesislerin tasarlanması, kurulması ve işletilmesi alanlarında çalışan kişidir.

A- GÖREVLER

- Organik ve inorganik maddelerin bileşimlerini, atom ve molekül ağırlıklarını, maddelerde elektrik, ısıtma vb. etkiler karşısında meydana gelen değişmeleri inceler,
- Belli bir kimyasal maddeyi en ekonomik şekilde üretmek amacı ile kurulacak işletmenin projesini hazırlar,
- Kurulacak tesis için gerekli araç ve gereç tipini belirler,
- Tesisin kuruluşunu denetler,
- İşletmenin verimli bir biçimde çalışması için üretim aşamasında ürünün kalite kontrolünün yapılmasını sağlar,
- Kimyasal üretim için reçeteler hazırlar, maddelerin karışım ve bileşim oranlarının uygulama zamanlarını gösterir,
- Kimyasal madde üretimi için kullanılan yöntemlerin ayrıntılarını inceler,
- Kimya sanayiinde yeni teknolojilerin geliştirilmesiyle ilgili araştırma ve geliştirme faaliyetlerini yürütür.

KULLANILAN ALET
VE MALZEMELER

Çalışma alanına bağlı olarak çeşitli;
- Analiz cihazları,
- Laboratuar cihazları (gaz kromotografi, atomik absorsiyon),
- Kontrol sistemleri ve bilgisayarları kullanır.

B- MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER

Kimya mühendisi olmak isteyenlerin;
- Üst düzeyde akademik yeteneğe ve sayısal düşünme gücüne,
- Bilimsel meraka,
- Bir işi planlayabilme ve uygulamaya koyabilme gücüne sahip,
- Kimyasal maddelere karşı allerjisi olmayan,
- Matematik, fizik, özellikle kimya ve ekonomi ile ilgili ve bu alanlarda başarılı,
- Sorumlu, sabırlı ve titiz
kimseler olmaları gerekir.

C- ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI

Kimya mühendisleri, çalışmalarını genellikle laboratuar ortamında yürütürler. Zaman zaman kimyasal üretim yapılan tesislerde görevlerini gerçekleştirirler. Proje mühendisi olarak görev yapanlar mühendislik bürolarında, işletme mühendisi olarak görev yapanlar doğrudan işletme alanında çalışmalarını yürütürler. Laboratuarlarda çalışma ortamı kokulu, sakin, sıcak ve temizdir. Tesislerdeki kontrol aşamasında ortam gürültülü, tozlu ve kokuludur. Kimya mühendisleri çalışırlarken laboratuar teknisyenleri, kimyagerler, biyokimyacılar, üretimle ilgili yöneticiler ve diğer çalışanlarla etkileşim halindedirler.

D- MESLEK EĞİTİMİ

MESLEK EĞİTİMİNİN
VERİLDİĞİ YERLER

Mesleğin eğitimi aşağıda adı verilen üniversitelerin Kimya Mühendisliği bölümünde verilmektedir.
- Anadolu Üniversite Mühendislik-Mimarlık Fakültesi,
- Ankara Üniversitesi (Ankara)-Mühendislik Fakültesi,
- Atatürk Üniversitesi (Erzurum)-Mühendislik Fakültesi,
- Boğaziçi Üniversitesi (İstanbul)-Mühendislik Fakültesi,
- Cumhuriyet Üniversitesi (Sivas)-Mühendislik Fakültesi,
- Ege Üniversitesi (İzmir)-Mühendislik Fakültesi,
- Fırat Üniversitesi (Elazığ)-Mühendislik Fakültesi,
- Gazi Üniversitesi (Ankara)-Mühendislik-Mimarlık Fakültesi,
- Gazi Üniversitesi Çorum Mühendislik Fakültesi,
- Hacettepe Üniversitesi (Ankara)-Mühendislik Fakültesi,
- İnönü Üniversitesi (Malatya)-Mühendislik Fakültesi,
- İstanbul Üniversitesi (İstanbul)-Mühendislik Fakültesi,
- İstanbul Teknik Üniversitesi (İstanbul)- Kimya-Metalurji Fakültesi,
- İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Mühendislik Fakültesi,
- Kocaeli Üniversite Mühendislik Fakültesi,
- Koç Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Kimya-Biyoloji Mühendisliği,
- Marmara Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi,
- Orta Doğu Teknik Üniversitesi (Ankara)- Mühendislik Fakültesi,
- Osmangazi Üniversitesi (Eskişehir)-Mühendislik-Mimarlık Fakültesi,
- Selçuk üniversitesi, Mühendislik – Mimarlık Fakültesi,
- Yeditepe Üniversitesi, Mühendislik – Mimarlık Fakültesi,
- Yıldız Teknik Üniversitesi (İstanbul) Kimya- Metalurji Fakültesi

ÖN EĞİTİMDE BAŞARILI
OLUNMASI GEREKEN DERSLER

- Kimya, Fizik,
- Matematik.

MESLEK EĞİTİMİNE
GİRİŞ KOŞULLARI

Mesleğin eğitimine girebilmek için,
- Lise veya dengi okul mezunu olmak,
- Öğrenci Seçme Sınavı’nda (ÖSS) “Kimya Mühendisliği” lisans programı için yeterli “Sayısal (SAY)” puan almak,
- Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tercih bildirim formunda “Kimya mühendisliği” lisans programı ile ilgili en az bir yükseköğretim programını tercih etmek gerekmektedir.
Bu yüksek öğretim programında öğrenim görmek isteyen adaylar liselerin Fen, Fen Bilimleri, Klasik Fen, Matematik, Tabii bilimler alanlarından mezun iseler, ÖSYM tarafından yapılan Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) sonucunda diğer alanlardan mezun olanlara göre daha yüksek bir ağırlıklı puan elde etmekte ve öncelikle yerleştirilmektedirler.
Ancak kendi alan/kol/bölümlerinin dışında bir yüksek öğretim programını tercih eden adayların yerleşme şansı azalmaktadır.
“Boya Teknolojisi”, “İnşaat ve Sanayi Boya Uygulama Teknolojisi”, “Kâğıt ve Kâğıt İşleme Teknolojisi”, “Kâğıtçılık”, “Kimya”, “Kimya Teknolojisi”, “Kozmetik Teknolojisi”, “Lastik Teknolojisi”, “Lastik-Plastik”, “Metalürji Malzeme”, “Petrokimya”, “Plastik Teknolojisi”, “Rafineri”, “Rafineri ve Petrokimya”, “Selüloz ve Kağıtçılık” “ Selüloz ve Kağıt Teknolojisi” ön lisans programlarını başarı ile bitirenler de ÖSYM tarafından açılan Dikey Geçiş Sınavı’nda başarılı oldukları takdirde “Kimya Mühendisliği” lisans programına dikey geçiş yapabilirler.

EĞİTİMİN SÜRESİ
VE İÇERİĞİ

Mesleğin eğitim süresi liseden sonra 4 yıldır.
Eğitimin;
1. yılında; Matematik, Fizik, Genel Kimya, Sayısal Bilgisayar Programlama, Teknik Resim,
2. yılında; Kimya Mühendisliği Temel Prensipleri, Fizikokimya ve Laboratuarı, Yüksek Matematik, Analitik Kimya, Mühendislik Mekaniğinin Esasları, Kimya Mühendisliği Termodinamiği, Akışkanlar Mekaniği, Organik Kimya, Malzeme Bilgisi,
3. yılında; Mühendislik Ekonomisi, Kimya Mühendisliği Termodinamiği, Isı Aktarımı, Organik Kimya ve Laboratuar, Elektrik Mühendisliğine Giriş (seçmeli ders), Kütle Aktarımı, Kimyasal Reaksiyon Mühendisliği, Matematiksel Modelleme, Aletli Analiz ve Laboratuar, Endüstriyel Kimya (seçmeli ders),
4. yılında; İnorganik Teknoloji, Reaktör Tasarımı, Kütle Aktarımı, Kimya Mühendisliği Tasarımı, Organik Teknoloji, Temel İşlemler Laboratuarı, Proses Kontrol, Kimya Mühendisliği Tasarımı II, Lisans Araştırma Projesi gibi dersler alırlar.

EĞİTİM SONUNDA ALINAN
BELGE-DİPLOMA VE UNVAN

Eğitimini başarı ile tamamlayanlara “Kimya mühendisliği” lisans diploması ve “Kimya Mühendisi” unvanı verilir.

E- ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI

Kimya mühendislerinin çalışma alanları çok geniştir. Endüstriyel tesisler, laboratuarlar, özel ve kamu proje büroları, ithalat ihracat büroları petrokimya, temel kimyasallar, şeker, otomotiv, gıda, çimento ve refrakter, seramik, ilaç, tekstil, boya, cam, metal, gübre, elektrik, lastik, denizcilik, savunma sanayii ve sağlık alanlarında, tasarım, işletme ve destek hizmetler veren birimlerde çalışabileceklerinden; işyerinin faaliyet alanına göre yaptıkları işler de şekillenmektedir.
Kimya mühendisleri ve kimya yüksek mühendisleri kimyasal veya fiziksel süreçlerin proje ve tasarımının yapılmasında, bu süreçlerin uygulanacağı sınai tesis ve ısı buhar santrali, arıtım tesisi gibi yardımcı tesisler ile her türlü yapıda katı, sıvı, gaz yakıtlar ile ilgili enerji, dönüşüm, dağıtım, taşıma ve depolama ile ilgili tesisatın fizibilite raporlarının hazırlanması, projelendirilmesi, kurulması ve işletilmesinde görev alabilirler.
Kimyasal üretim süreçlerini içeren her türlü işletmenin araştırma, geliştirme ve kalite kontrol birimlerinde görev yapabilir ve bu birimlerin sorumlu müdürlüğünü yürütebilirler. Kimyasal madde işleyen imalathane ve fabrika kurabilirler, sorumlu müdürlüklerini yüklenebilirler. Her türlü mesleki danışmanlık, temsilcilik ve ticaret yapabilirler.
“Kimya Mühendisliği” bölümü mezunlarından, Ortaöğretim Alan Öğretmenliği Tezsiz Yüksek Lisans Programını veya Milli Eğitim Bakanlığı Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK ) işbirliği ile açılan / açılacak Pedagojik Formasyon Programını başarı ile tamamlayanlar, lise ve dengi okullarda Deri Teknolojisi Öğretmeni ve Kimya Öğretmeni olarak atanabilirler.
Kimyasal analiz laboratuarları ile her türlü kimyasal madde içeren (tarım ilaçları, kimyevi gübreler ve veteriner ilaçları dahil) mamullerin alım satımı ile pazarlamasını yapacak kuruluşlar, sorumlu müdür olarak kimya mühendisi veya kimyager çalıştırmak zorundadır.
Ülkemizde kimya sanayiinin gelişimiyle, kimya mühendisliği eğitimi alarak mezun olanların sayısı uyumlu değildir.
DPT verilerine göre 1967 yılında kimya mühendisi arz ve talebi denge halindedir. 1900 kimya mühendisi mevcuduna karşılık 1900 kişilik istihdam olanağı bulunmaktadır. Daha sonraki yıllarda eğitim politikasının değişmesi büyük bir işsizlik sorununu da beraberinde getirmiştir. 1972 yılında 3080 kimya mühendisinin 2000'i istihdam edilmiştir. İşsizlik oranı % 35'dir. Bu oran günümüze kadar büyüyerek gelmiştir. Bu oluşumda son yıllarda kimya sanayii yatırımlarının daha önceki dönemlerdeki değerlerinin altına düşmesi ve mevcut yatırımların yenileme yatırımlarına yönelik olmasının da etkisi büyüktür.

E- ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI

Son yıllarda endüstriyel yatırımlardaki azalmaya paralel olarak işsizlik oranı da giderek yükselmektedir. Eğitim veren fakültelerin mezun sayısı piyasanın ihtiyacının çok üzerindedir. Ayrıca eğitimde kalite farklılığı da çok fazladır. Gerekli laboratuar ve teknik gereçlere sahip olmayan üniversiteler ve staj yeri bulmada çekilen güçlükler nedeniyle öğrenciler piyasanın istediği düzeyde yetiştirilememektedir. Özellikle son yıllarda staj yeri bulmakta güçlük çeken öğrencilere Kimya Mühendisleri Odası yardımcı olmaktadır.
Kimya mühendisliği çok kapsamlı bir meslek dalıdır. Günümüzdeki teknolojik gelişmeler karşısında çok dinamik bir yapıya sahiptir. Mezun sayısına sınırlama getirilmesi, eğitimde kalitenin yükseltilmesi ve sanayileşmeye gerekli önemin verilmesiyle istihdam alanı canlı tutulabilecek bir meslektir.
İşçi sağlığı ve iş güvenliği alanında denetim işlemleri genellikle kimya mühendisleri tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle, meslek elemanları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nda da çalışabilmektedirler.
Ülkemizde kimya mühendisleri genellikle sanayinin ve kimya endüstrisinin geliştiği İstanbul, Kocaeli, Sakarya, Adana, İçel, Bursa, Gemlik, Yalova gibi yörelerde çalışma alanı bulabilmektedirler.

F- EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ

EĞİTİM SÜRESİNCE

Meslek eğitimi süresince kazanç söz konusu değildir. Ancak koşulları uyan öğrenciler Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumunca verilen öğrenci kredisinden ve bazı kurum ve kuruluşların vermiş olduğu burslardan faydalanabilirler.

EĞİTİM SONRASI

Kimya mühendisleri kamu kuruluşlarında teknik hizmetler sınıfından maaş almakta olup, işe ilk başlayan bir kimya mühendisi asgari ücretin yaklaşık 3-4 katı ücretle çalışmaktadır.
Özel sektörde ise ücret çalışılan işyeri ve deneyime göre değişiklik göstermektedir.

G- MESLEKTE İLERLEME

Meslekte ilerleme ve yükselme diğer mühendislik alanlarında olduğu gibi lisansüstü eğitimle mümkündür. Yüksek lisans ve doktora programları ders yükümlülükleri ile birlikte bir tez hazırlanmasını içerir. Doktora programında ayrıca bir yeterlilik sınavı vardır. Araştırma konuları çok geniştir. Yürütülmekte olan tezler geniş bir alanı kapsamaktadır.
Isı, kütle ve momentum aktarımı ile ilgili çalışmalar, proses tasarımı ve kontrolü, reaksiyon mühendisliği ve kataliz, malzeme bilimleri, polimerler, zeolitler ve kompozitler, membran ayırma işlemleri, biomalzemeler, enerji üretimine ilişkin konular, kömür yanması, sıvı yakıtlar, petrol rafinasyon ürünleri, proses endüstrilerinde enerji ekonomisi vb. gibi konularda yüksek lisans eğitimiyle meslekte uzmanlaşmak mümkündür.
İşyerinde yeterli aktivite ve başarı gösterenler bölüm veya işletme yöneticiliğine kadar yükselebilirler. Özellikle petrokimya, boya, gübre ve tekstil alanlarında yönetici olmak mümkündür.

BENZER MESLEKLER

- Çevre Mühendisi,
- Metalurji Mühendisi,
- Petrol Mühendisi,
- Gıda Mühendisi.

I- YARARLANILAN BİLGİ KAYNAKLARI

- Kimya Mühendisliği Dergileri,
- TMMOB-Kimya Mühendisleri Odası,
- 17. Dönem Çalışma Raporu 1990-1991 TMMOB-Kimya Mühendisleri Odası,
- Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Kataloğu,
- ÖSS-2005 Öğrenci Seçme Sınavı Kılavuzu,
- 2005 ÖSYS Yüksek Öğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu,
- Meslek Yüksekokulları ile Açıköğretim Önlisans Programları Mezunlarının Lisans Öğrenimine Dikey Geçiş Sınavı 2005 Kılavuzu,
- ÖSYM Üniversiteler Yükseköğretim Programları ve Meslekler Rehberi-2000

İ- DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER

- İlgili eğitim kurumları,
- Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Ankara Meslek Danışma Merkezi,
- Bünyesinde Meslek Danışma Merkezi bulunan Türkiye İş Kurumu İl ve Şube Müdürlükleri