JEOLOJİ MÜHENDİSİ

TANIM

Yerkürenin başlangıcından bugüne kadar geçirdiği yapısal değişmeleri, yerkabuğunun yüzeyinin ve altının bugünkü durumunu inceleyen, yerleşim alanları ve her türlü mühendislik yapılarının yer seçimi çalışmalarını yürüten kişidir.

A- GÖREVLER 
- Jeotermal (sıcak su) enerji kaynaklarını bilimsel ve teknik yöntemlerle araştırır, potansiyelini belirler ve kullanıma hazır hale gelmesini sağlar,
- Yerkürenin yüzeyini ve yeraltındaki doğal zenginliklerin maden, petrol, doğalgaz, yeraltı suları gibi kaynakların birikimi ve dağılımına neden olan faktörleri inceler,
- Jeotermik (sıcak su) enerjiyi bilimsel ve teknik yöntemlerle araştırır,
- Doğal afetlerin (heyelan, deprem, su baskını gibi) nedenlerini araştırır, bunların zararlarını azaltmaya yönelik incelemeler yapar,
- Yerkürede meydana gelen fırtına, kuraklık, kar, buz, dolu, yağmur, sel, su baskını gibi olayların yerküre üzerindeki etkilerini inceler, bunlardan doğabilecek olumsuzlukların giderilmesi ve en aza indirilmesi için çözümler üretir,
- Yeryüzünün jeolojik haritalarını çizer ve çizilmiş haritaları okuyarak yorumlar,
- Yerüstünden ve yeraltından elde edilen fosillerin kimyasal analizlerini yapar,
- Kent alanlarının, imar çalışmaları ve nükleer enerji santralleri köprü, baraj, liman, havaalanı, tünel, karayolu ve demiryollarının yapılacağı yerlerin en uygun jeolojik özelliklere göre seçilmesine çalışır, bu alanda araştırmalar ve incelemeler yapar,
- Çalışma konularıyla ilgili olarak planlama, projelendirme, uygulama, denetleme ve değerlendirme görevlerini yürütür.

KULLANILAN ALET
VE MALZEMELER 
- Jeolog çekici, altimetre (yükseklik ölçer), pusula, lup (büyüteç), topografik harita,
- Laboratuar araç ve gereçleri,
- Topografik ölçüm aletleri,
- Çeşitli çizim araç-gereçleri,
- Uydudan çekilen yeryüzüne ait uydu fotoğrafları,
- Uçaktan çekilen yeryüzüne ait hava fotoğrafları,
- Sondaj makineleri,
- Bilgisayar.

B- MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER

Jeoloji mühendisi olmak isteyenlerin;
- Üstün bir akademik yeteneğe,
- Matematik, fizik, kimya, coğrafya konularına ilgili ve bu konularda başarılı,
- İnceleme ve araştırma merakına sahip,
- Açık havada çalışmayı seven ve doğa şartlarına dayanıklı
kimseler olmaları gerekir.

C- ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI

Jeoloji mühendisleri; çoğunlukla açık arazide, şantiyelerde, çalışırlar. Yeraltı ve yerüstünde araştırma yapılması gereken her katmanda görev yaparlar ve ıslak, soğuk, sıcak vb. ortamlarda bulunurlar. Arazi çalışmaları genellikle yaz aylarında yürütülür. Arazide elde ettikleri bulguları incelemek üzere laboratuarlarda kimyasal analiz çalışmaları yaparlar. Büro ortamında harita okunması, çizilmesi ve araştırma sonuçlarının rapor edilmesi gibi çalışmalar yaparlar. Jeoloji mühendisleri arazi çalışmaları sırasında aylarca arazide kalırlar ve zaman zaman çadırlarda yaşarlar. Bu nedenle yaşamlarının düzenli olduğu pek söylenemez.

D- MESLEK EĞİTİMİ

MESLEK EĞİTİMİNİN
VERİLDİĞİ YERLER

Jeoloji mühendisliği eğitimi aşağıda belirtilen üniversiteler bünyesindeki fakültelerin “Jeoloji Mühendisliği” bölümünde verilmektedir.

- Akdeniz Üniversitesi Mühendislik Fakültesi,
- Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi,
- Balıkesir Üniversitesi Mühendislik- Mimarlık Fakültesi,
- Cumhuriyet Üniversitesi Mühendislik Fakültesi (Sivas),
- Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Mühendislik – Mimarlık Fakültesi,
- Çukurova Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi (Adana),
- Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi (İzmir),
- Erciyes Üniversitesi Yozgat Mimarlık Fakültesi (Kayseri),
- Fırat Üniversitesi Mühendislik Fakültesi (Elazığ),
- Hacettepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi (Ankara),
- İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi,
- İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi,
- Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi (Trabzon),
- Karadeniz Teknik Üniversitesi Gümüşhane Mühendislik Fakültesi,
- Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi,
- Mersin Üniversitesi Mühendislik Fakültesi,
- Niğde Üniversitesi Mühendislik – Mimarlık Fakültesi (Aksaray),
- Orta Doğu Tek.Üniversitesi Mühendislik Fakültesi (Ankara),
- Osmangazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi (Eskişehir),
- Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Fakültesi (Denizli),
- Selçuk Üniversitesi Mühendislik – Mimarlık Fakültesi (Konya),
- Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi (Isparta),
- Yüzüncü Yıl Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi (Van).

ÖN EĞİTİMDE BAŞARILI
OLUNMASI GEREKEN DERSLER

- Matematik,
- Fizik,
- Kimya.

MESLEK EĞİTİMİNE
GİRİŞ KOŞULLARI

Mesleğin eğitimine girebilmek için,
- Lise veya dengi okul mezunu olmak,
- Öğrenci Seçme Sınavı’nda (ÖSS) “Jeoloji Mühendisliği” lisans programı için yeterli “Sayısal (SAY)” puan almak,
- Öğrenci Seçme ve Yerleştirme (ÖSYM) Tercih Bildirim Formunda “Jeoloji Mühendisliği” lisans programı ile ilgili en az bir yükseköğretim programını tercih etmek gerekmektedir.

Bu yüksek öğretim programında öğrenim görmek isteyen adaylar liselerin Fen, Fen Bilimleri, Klasik Fen, Matematik, Tabii Bilimler alanlarından mezun iseler, ÖSYM tarafından yapılan Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) sonucunda diğer alanlardan mezun olanlara göre daha yüksek bir ağırlıklı puan elde etmekte ve öncelikle yerleştirilmektedirler.
Ancak kendi alan/kol/bölümlerinin dışında bir yüksek öğretim programını tercih eden adayların yerleşme şansı azalmaktadır.

“Jeoteknik Teknikerliği”, “Maden”, “Mermercilik / Mermer Teknolojisi”, “Petrol Sondajı ve Üretimi”, “Sondajcılık”, “Taş İşlemeciliği” ön lisans programlarını başarı ile bitirenler de ÖSYM tarafından yapılan Dikey Geçiş Sınavı’nda başarılı oldukları takdirde “Jeoloji Mühendisliği” lisans programına dikey geçiş yapabilirler.

EĞİTİMİN SÜRESİ
VE İÇERİĞİ

- Eğitim süresi 4 yıldır.
- Eğitimin ilk yılında diğer mühendislik alanlarında olduğu gibi fizik, kimya ve matematik dersleri okutulur. Daha sonraki yıllarda mühendislik dersleri ağırlıklı eğitim verilir.
- Eğitim sırasında staj vardır. Son sınıfta tez çalışmaları daha ağırlıklı devam etmektedir. Tez çalışmalarında başarılı olamayan öğrenci mezun olamamaktadır. Öğrenciler, staj çalışmalarını çoğunlukla kamu kurumlarında yapmaktadırlar.

EĞİTİM SONUNDA ALINAN
BELGE-DİPLOMA VE UNVAN

Eğitimini başarı ile tamamlayanlara “Jeoloji Mühendisliği” lisans diploması ve “Jeoloji Mühendisi” unvanı verilir.

E- ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI

Yeraltı ve yerüstü kaynaklarımızı daha iyi ve bilinçli kullanmamız ülke ekonomimiz için bir zorunluluktur. Ayrıca, hızlı bir kentleşme sürecinde olan ülkemiz için sağlıklı imar projelerinin üretiminde Jeoloji Mühendislerinin görüşleri büyük önem taşımaktadır.

3213 sayılı Maden Yasası gereği jeoloji mühendisleri arama ve ön işletme faaliyet raporlarının hazırlanmasında maden mühendisleri ile birlikte çalışmaktadırlar.

Son günlerde gündemde olan Yeraltı Suyu Yasası, Kıyı Yasası, İmar Yasası kanunlaştığı takdirde hem ülke ekonomisine büyük faydalar sağlanacak hem de jeoloji mühendislerinin işsizlik sorununun azaltılması beklenmektedir.
Kamu kurumlarında çalışanlar yoğun olarak Devlet Su İşleri, Maden Tetkik Arama Enstitüsü, Türkiye Kömür İşletmeleri, Etibank, İller Bankası, Türkiye Petrolleri A.O. gibi kuruluşlarda görev yapmaktadırlar.

Son yıllarda mezunlar arasında bankacılık sektörüne talep artmıştır. Yabancı dil, bilgisayara yatkınlık ve matematik bilgisi bu talebin başlıca nedenlerini oluşturmaktadır. Bu konuda en büyük etkenlerin işsizlik sorunu ve öğrencilerdeki motivasyon eksikliği olduğu vurgulanmaktadır.

Mezun olan öğrencilerin işe girişlerinde hem kamu, hem özel kesim büyük ölçüde cinsiyet ayrımı yapmakta ve erkek elemanları tercih etmektedirler.

Jeoloji mühendisliğinde üniversiteye girişte bayanların oranı %20 civarında iken çalışma oranlarının çok düşük olduğu saptanmıştır. Gerekçe olarak, arazi ya da şantiye ortamında çalışma şartlarının bayanlara uygun olmadığı ileri sürülmekte ve işverenlerin kadın jeoloji mühendislerinin istihdamı konusunda oldukça çekimser oldukları gözlenmiştir. Ancak bu sorun yalnızca jeoloji mühendisliği alanına özgü olmayıp şantiye çalışmalarını gerektiren diğer mühendisliklerde de söz konusudur.

E- ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI

Jeoloji mühendisliği çok geniş çalışma alanı olan bir bilim dalıdır. İnşaat sektöründen madencilik, çevre, şehir ve bölge planlamaya kadar çeşitli çalışma olanakları bulunmaktadır. Baraj, gölet, köprü, tünel, yol ve insan yerleşimleriyle ilgili tüm altyapı ve inşaat projeleri, planlama faaliyetleri jeoloji mühendislerinin çalışma alanıdır. Mezun sayısına sınırlama getirilmesi, eğitimde kalitenin günümüzün teknolojik gelişmelerine uyum sağlayabilecek düzeye yükseltilmesi ve jeolojik verilerin öneminin ve sağlayacağı ekonomik yararların anlaşılması işsizlik sorununu azaltacaktır.

Eğitim veren fakültelerin mezun sayısı mevcut kadroların üzerindedir. Ancak, eğitimde kalite farklılığı da gözlenmektedir. Gerek laboratuar ve teknik gereçlere sahip olmayan üniversiteler ve gerekse staj süresi (genelde kamu işyerlerinde) büro çalışması şeklinde geçtiğinden, öğrenciler, piyasanın istediği düzeyde yetiştirilememektedir.

Bazı üniversitelerde uygulamaya konulan uydu teknolojileri (uzaktan algılama) ve coğrafi bilgi sistemleri jeoloji mühendisliği bölümü öğrencileri tarafından büyük ilgi görmektedir. Önümüzdeki yıllarda bu konuda yetişmiş elemana ihtiyaç olacağı dikkate alındığında bilgisayar uygulamaları ve mesleki bilgi ve becerileri gerektiren bu sektörde önemli iş potansiyeli bulunmaktadır.

F- EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ

EĞİTİM SÜRESİNCE

Meslek eğitimi süresince kazanç söz konusu değildir. Ancak, koşulları uyan öğrenciler Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu'nca verilen öğrenim ve harç kredisinden yararlanabilirler.

EĞİTİM SONRASI

Kamu kurumlarında çalışanlar teknik hizmet sınıfının faydalandığı zam ve tazminatlardan yararlanırlar; özel işyerlerinde çalışanlarda ise ücret durumu mesleki yeterlilik ve tecrübeye göre değişmektedir

G - MESLEKTE İLERLEME

- Lisans eğitiminden sonra yüksek lisans, doktora yapabilir, araştırma görevlisi olabilir ve akademik kariyer yapabilirler.
- İşyerlerinde yeterli aktivite ve başarıyı gösterenler, yönetici düzeyine kadar yükselebilirler. İşletme yöneticisi olabilir, İdari Hizmetler ve Teknik Hizmetlerde yönetim kadrolarında görev alabilirler.

BENZER MESLEKLER 

- Petrol ve Doğalgaz Mühendisliği,
- Meteoroloji Mühendisliği,
- Maden Mühendisliği,
- İnşaat Mühendisliği,
- Çevre, Ziraat Mühendisliği,
- Jeofizik Mühendisliği.

H- EK BİLGİLER

GELECEKTE MESLEKTE GÖRÜLEBİLECEK DEĞİŞİKLİKLER
Jeoloji Mühendisleri Odası ve DPT verilerine göre, 1980'li yıllara kadar mezun olan jeoloji mühendislerinin iş bulma olanağı oldukça genişti. Ancak 1980'li yıllardan sonra üniversite sayısının artması ile birlikte istihdam olanağında azalma gözlenmiştir. Yer kabuğunun gerek kendi yapısı gerekse, içerdiği zenginliklerin değeri, günümüzde özellikle ekonomi açısından büyük önem arz etmektedir. Artan dünya nüfusu karşısında giderek yetersiz kalan enerji hammaddelerine ve suya gereksinim, çevre sorunlarına karşı duyarlılık jeoloji mühendisliğini çok önemli bir konuma getirmektedir. Eğitim programlarında yeni teknolojilere, mühendislik uygulamalarına ve çevre konularına ağırlık veren programlar jeoloji mühendisliğinin geleceğini çok olumlu etkileyecektir. Bu doğrultudaki çalışmalar (İstanbul Teknik Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi) başlatılmış bulunmaktadır.

"Jeoloji, geniş anlamı ile yerkürenin güneş sistemi içindeki durumunu, onun fiziksel özelliği ve kimyasal bileşimini, iç ve dış kuvvetlerin etkisi ile uğradığı değişiklikleri, yaklaşık 5 milyar yıllık süre içindeki oluşum ve gelişimini, canlıların ilk oluşumlarından bugüne kadar geçirmiş oldukları değişiklikleri inceleyen doğal bir bilimdir. Dar anlamda ise bütün yeryuvarın değil, özellikle ortalama kalınlığı 35 km. olan yerkabuğunu, onun organik ve anorganik gelişimini, iç ve dış etkenlerle uğradığı değişiklikleri ve kapsadığı her çeşit yeraltı servetlerini inceleyen, araştıran bir bilimdir."

Jeoloji mühendisliği, yukarıda yapılan "Jeoloji" tanımı çerçevesinde; yerkürenin başlangıcından bugüne geçirdiği tüm değişimleri inceleyen; yerkabuğundaki maden yatakları, yeraltı suları, jeotermal kaynaklar, kömür, petrol ve doğalgaz gibi çeşitli yeraltı servetlerinin aranması, araştırılması ve oluşumlarının incelenmesi ile insan kullanımına hazır hale getirilmesi görevlerini fiilen yürüten; planlama-projelendirme-uygulama ve denetlemeyi yapan; baraj, tünel, yol ve insan yerleşimleri ile ilgili tüm altyapı-inşaat faaliyetlerinde jeoloji prensiplerini uygulayarak inşaat projesine baz teşkil edecek temel verileri sağlayan; çevresel etki değerlendirmelerinde temel görev üstlenen bir mühendislik dalıdır.

I- YARARLANILAN BİLGİ KAYNAKLARI

- Jeoloji Mühendisleri Odası,
- Jeoloji Mühendisleri Odası Haber Bülteni,
- Türkiye İş Kurumu Türk Meslekler Sözlüğü,
- Maden Tetkik Arama Enstitüsü,
- Devlet Su İşleri,
- Ketin İ. 1982 Genel Jeoloji I. İ.T.Ü Kütüphanesi S.1096,
- İller Bankası Genel Müdürlüğü,
- Meslek elemanları.
- ÖSS-2005 Öğrenci Seçme Sınavı Kılavuzu,
- 2005 ÖSYS Yüksek Öğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu,
- Meslek Yüksekokulları ile Açıköğretim Önlisans Programları Mezunlarının Lisans Öğrenimine Dikey Geçiş Sınavı 2005 Kılavuzu,
- ÖSYM Üniversiteler Yükseköğretim Programları ve Meslekler Rehberi-2000

İ- DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER

- İlgili Eğitim Kurumları,
- Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Ankara Meslek Danışma Merkezi,
- Bünyesinde Meslek Danışma Merkezi bulunan Türkiye İş Kurumu İl ve Şube Müdürlükleri